- Her Yaştan Okuyucunun Kendisinden Bir Parça Bulacağı 10 Çocuk Kitabı - 23 Nisan 2021
- Sevginin Z Raporu: Sanat Koleksiyonlarında Sevgi Temalı Eser İncelemesi - 10 Şubat 2021
- David Copperfield’ın Çok Kişisel Hikâyesi (2019): Dickens ile Iannucci’nin Çağları Aşan Uyumu - 25 Eylül 2020
- Hep Aynı Yaşta Kalacağımız Filmler [Liste] - 17 Mayıs 2020
- Sanat Tarihinden Hayvanlar Alemine Uzanan Çocuk Kitapları - 22 Nisan 2020
- Geçtiğimiz Yılın Gölgede Kalan Başarılı Ana Akım Filmleri - 13 Ocak 2020
- Düşük Bütçeli Yüksek Sohbetli Hikâyeler: En Başarılı Mumblecore Filmleri - 1 Aralık 2019
- Ayn Rand ve Bencilliğin Erdemi: Neden Bencil Olmalıyız? - 24 Kasım 2019
- Dijital Çağda Faust ve Mephisto’nun Bir Araya Gelişi: Being Faust – Enter Mephisto - 21 Kasım 2019
- Yürüyün, İster Dağların Üstünde İster Ormanın İçinde: Yürümenin Felsefesi - 26 Mayıs 2019
Son yıllarda Lübnan aklımıza geldiğinde zihnimizde beliren fotoğraflar genel anlamda yıkım ve insan trajedisi üzerinedir. 50’li ve 70’li yıllara ait olanlara döndüğümüzde ise bambaşka bir tablo ile karşılaşırız. Lübnan’ın Sayda şehrinde doğan ve hayatını orada sürdüren Hashem El Madani isimli bir genç, o yıllarda evinin oturma odasında 25 sent karşılığında fotoğraf çekmeye başlar. Birkaç yıl sonra ise ‘’Shehrazade’’ ismini verdiği stüdyosunu açarak, çalışmalarına burada devam eder. Madani, kendini Sayda halkını fotoğraflamaya adar. Vesikalık fotoğraf, bebek ve yeni evli çiftlerin fotoğrafları gibi klasik çekimler yapar. Ayrıca eşcinsel ilişkileri ele aldığı çalışmaları ile cesaretini ve açık görüşlülüğünü ortaya koyar. Dönemin Lübnan’ının siyasi ve kültürel değişimini gözler önüne seren tiyatro oyunlarını da kadrajına alır. 1982 yılında İsrail’in Lübnan’ı istilası sırasında stüdyosuna isabet eden bir bomba yüzünden çalışmalarına ara vermek zorunda kalır. Ama Madani, Sayda halkını fotoğraflamaya gücü yettikçe devam eder.
Akram Zaatari ile Tarihin Gün Yüzüne Çıkması
1966 yılında Sayda kentinde doğan Akram Zaatari film yapımcısı, fotoğrafçı, küratör ve arşiv sanatçısıdır. Tarihi görüntüleri içeren film ve fotoğrafları toplaması ile bilinir. Akram Zaatari, Madani’nin stüdyosundaki patlamadan 16 yıl sonra tekrar kapısını açarak yine Madani’nin fotoğraflarını gün yüzüne çıkarmıştır.
Çocukluk dönemi İsrail-Lübnan savaşına denk gelen Zaatari, sokaklar güvenli olmadığı için hep evde bulunduğunu söyler. Evde yaşadığı her şeyi kaydetmeye başlar; bomba sesleri, kız kardeşinin piyano çalışı gibi ses kayıtlarıdır bunlar. Çekebildiği kadar çok fotoğraf çeker ve bunları günlüğüne yazar. Gerçek hayatı belgeleme arzusu bu şekilde başlar.
Zaatari çevresindeki birkaç kişi ile Arap Görüntü Vakfı’nı kurmuştur. Arap kültürü ile ilgili fotoğrafları arşivlemeye kendini adamış bu vakıf, 1999 yılında Madani’nin fotoğraflarını da arşivlemeye başlamıştır. Bu çalışmalar, Madani’nin fotoğraflarının Londra’daki Tate Modern ve The Photographers Gallery’de sergilenmesini sağlamıştır. (Madani’nin eserleri en son 2014 yılında New York New Museum’da Orta Doğu çağdaş sanatı hakkındaki “Here and Elsewhere’’ sergisinde yer almıştır.)
Madani’nin Fotoğrafları Lübnan’ın Hazinesi
Zaatari bir röportajında Madani’nin fotoğraflarının hazine olduğunu belirterek, stüdyosunun yanı sıra hazinesinin büyük bir kısmını Madani’nin evinde bulduğunu söylemiştir. Madani’nin fotoğrafları Lübnan’ın tarihini anlatan bir kitap niteliğindedir. Siyasi, sosyokültürel veyahut hangi konuda bilgi edinmek istiyorsanız bu fotoğrafları incelemeniz yeterlidir. Siyasi olaylarla ilgili çok fotoğraf çekmesine rağmen Madani’nin yetkililerle ilgili bir problem yaşamadığı biliniyor. Madani’nin fotoğrafları arasında eski cumhurbaşkanı Camille Chamoun’a karşı yapılan protestonun, Suriye İstihbarat Ajanları’nın ve Irak Baasçıları’nın fotoğrafları da yer alıyor. Zaatari röportajında Madani’nin başına gelen bir olayı anlatıyor. Madani’nin fotoğrafladığı bir kadının kocası, fotoğraf çektirdiğini öğrenerek stüdyoyu basıyor. Madani’ye ölüm tehditlerinde bulunuyor, kadının, fotoğraflarında suratını karalıyor. (Aşağıdaki fotoğraflar arasında göreceksiniz.) Dönemin çalkantılı siyasetinde silah ile fotoğraf çektirmek bile moda oluyor. Bunun sebebi ise 1960’lı yılların sonuna doğru silahlı kişilerin Sayda sokaklarında sık görülür olması. Madani’nin anlattığına göre stüdyoya gelenlerin biri bile silahlı olsa, diğerleri ondan silahı ödünç alarak fotoğraf çektiriyorlarmış.
Zaatari, Madani’nin fotoğrafları arasında yaptığı arkeolojik kazı ile şimdinin aksine geçmişte yaşanan özgürlüğü gözler önüne seriyor. Zaatari’nin bu çalışmalarından ise Madani oldukça memnun. Zaatari bir röportajında Madani’nin emekliliğe inanmadığını ve hâlâ fotoğraf çektiğini söylüyor, ta ki 8 Ağustos 2017’ye kadar.
Hashem El Madani geçtiğimiz günlerde hayata veda etti. Ama arkasında koskoca bir tarihi miras olarak bıraktı. Shehrazade’nin ise bir müze olacağı söyleniyor.
Hazırlayan: Ertuğrulgazi Sarıtaşlı